Literatuur speelt geen rol van betekenis meer in het maatschappelijk debat. In het onderwijs is de literatuur gemarginaliseerd en ook op de televisie wordt er nauwelijks nog tijd voor gemaakt. De schrijver-als-rolmodel heeft veld moeten ruimen voor de filmster en het popidool. In Het afscheid van de literatuur wordt de verklaring nu eens niet gezocht in de oprukkende beeldcultuur en de intellectuele vervlakking van de 'zapgeneratie'. Willliam Marx dwingt schrijvers tot een gewetensonderzoek: hij laat zien dat de Europese literatuur sinds de achttiende eeuw een radicale transformatie heeft ondergaan, en dat de ontwaarding daarvan het directe gevolg is. 'Marx durft het aan om de taak van de schrijver ter discussie te stellen,' schreef Le Monde toen het boek in Frankrijk verscheen. Het was de aanzet tot een fel debat dat nog altijd voortduurt.