Nog al te vaak worden de middeleeuwen gezien als een armzalige periode tussen oudheid en renaissance: een 'donker gat' waarin alle kwaliteiten van Grieken en Romeinen teloor waren gegaan en daarom opnieuw ontdekt behoorden te worden in de renaissance. Debet aan dit negatieve beeld is dan ook dit zelfverklaarde rinascimento ('wedergeboorte') dat op nogal hautaine wijze de eigen verdienste liet schitteren door ze af te zetten tegen de 'onnozelheid' van de middeleeuwen. Pas in onze tijd heeft enige relativering van het sublieme van de renaissance eerherstel voor de middeleeuwen mogelijk genaakt en waagt men de geëxalteerde voorstelling van de renaissance een mythe te noemen, die was voortgekomen uit een onvolkomen of zelfs vertekend beeld van hetgeen eraan voorafging. Hopelijk wekken de hier verzamelde teksten bij de lezer eenzelfde verbazing over de geestkracht en voorlijkheid van de middeleeuwen als bij de samensteller ervan - en helpt deze bundel ons enigszins te begrijpen wat de beroemde Franse historicus Le Goff bedoelde toen hij opmerkte: Nooit - noch ervóór, noch erna - was het zelfbewustzijn van de intellectueel groter dan in de middeleeuwen....