In De moeder van Nicolien maakt de lezer kennis met Maarten Koning, zijn vrouw Nicolien en haar moeder. De beschreven periode omspant een kleine dertig jaar. In een reeks scènes zien wij hoe de moeder ouder en ouder en uiteindelijk dement wordt, totdat zij in 1985 overlijdt. J.J. Voskuil beschrijft dit proces even haarscherp als liefdevol en zonder een spoor van literaire dikdoenerij, zodat de lezer het gevoel krijgt dat zijn personages de roman uit- en zijn kamer ingestapt zijn. En of men nu wel of niet een dergelijk proces van ouder en dement worden van nabij heeft meegemaakt: De moeder van Nicolien is een emotionerende leeservaring.