De rivier is een liefdevol verbeelde geschiedenis van een middenstandsgezin dat zijn wortels heeft in de Betuwe en vlak voor de oorlog naar Amsterdam verhuist. Deze geschiedenis ontvouwt zich als een kleurrijke waaier van scènes waaruit bijna vergeten details van een verzonken tijd aan de oppervlakte komen. In zijn geheugen reist de schrijver door het Betuwse landschap van weleer maar ook de jaren in Amsterdam, in en vlak na de oorlog, passeren de revue. Op de achtergrond van al deze miniverhalen is altijd 'de rivier' aanwezig, symbool van het land waar 'wij' vandaan komen.Dat land, het landschap van de Waal, is ook het onderwerp van het 'actuele' deel van deze autobiografische roman. De dijkverzwaringen van de jaren tachtig en negentig waren aanleiding tot het verzet van een aantal kunstenaars tegen de afbraak van dat gebied. De deelname aan da verzet valt voor de schrijver samen met het afscheid van zijn ouders, hoofdfiguren in De rivier. Hun dood en de vraag wat er te verdedigen valt aan een landschap zijn de hoofdcomponenten van deze roman, waarin alle van Van Toorn bekende thema's op een nieuwe manier samenkomen.