Toen Fruin in 1857 zijn eerste publicatie op vaderlandshistorisch gebied in het licht gaf, getuigde meteen de keuze van liet onderwerp al van zijn scherp inzicht. De sindsdien tot een begrip geworden Tien Jaren (1588 1598) vormen in de geschiedenis van onafhankelijk Noord Nederland inderdaad een kernperiode, waarvan eerst Fruin de volle betekenis heeft voorzien. Na het aanvankelijk gelukken van de opstand tegen Spanje was na 1580 een snelle verslechtering van de toestand ingetreden. De buitenlandse hulp (Frankrijk Anjou, Engeland Leicester) had wel de binnenlandse verwarring vergroot, maar de afbrokkeling van het grondgebied niet verhinderd. Parma's veroveringen drongen het grondgebied van de jonge Republiek steeds meer terug. Toen Leicester het land verliet, hing het voortbestaan van de nieuwe staat in de lucht. Tien jaar later was de Republiek een internationaal feit in plaats van een vraagteken; Maurits had met zijn beroemde reeks veroveringen de tuin der Zeven Provinciën gesloten, Olden-barneveldt zag kans uit een bestuurlijke chaos een functionerend geheel te maken, de basis van de economische bloei van de zeventiende eeuw werd door ondernemende kooplieden in deze jaren gelegd. Ook voor de geestelijke en artistieke ontwikkeling van de komende eeuw is in deze periode de kiem gelegd. Zo vormen de Tien Jaren inderdaad een scharnier in onze geschiedenis, tussen de desperate opstand en de trotse Republiek van de zeventiende eeuw. Hoewel Fruin de eerste beoefenaar van de geschiedenis als wetenschap was in ons land, stond hij nog dicht genoeg bij de tijd waarin de historiebeschrijving onder de kunsten gerekend werd, om te weten dat ook de kundige historische uiteenzetting wel geschreven behoort te zijn. Aan zijn voorbeeldig proza kunnen wij honderd jaar later nog ons genoegen beleven – en een voorbeeld nemen.