Carnaval is een kalenderfeest. In de steden en dorpen van de Nederlanden (maar ook in de rest van Europa) werden het hele jaar rond, op het vaste ritme van de jaarkalender, feesten georganiseerd. Deze religieuze en openbare feesten behoorden tot de belangrijke uitingen van de preïndustriële Europese volkscultuur. Vastelavont was een kalenderfeest dat de winter afsloot met dagen van roes en uitspattingen. De vroegere vorsten en de Kerk probeerden dat volkse feest door verbodsbepalingen in te dammen. Vanaf de tweede helft van de 19de eeuw krijgt de Kerk hierbij de steun van de sociaal-democraten (zoals te Gent). Niet alleen repressie, ook maatschappelijke evoluties droegen bij tot het verdwijnen van de traditionele volkscultuur en het carnaval.